Ποιητικός καφές “Μεταπλάσματα” της Μαργαρίτας Παπαγεωργίου

Έναν ζεστό «ποιητικό καφέ» είχαμε την ευκαιρία να απολαύσουμε στο φιλόξενο σπίτι της Μαργαρίτας Παπαγεωργίου, η οποία πριν λίγο καιρό δημοσίευσε την ποιητική της συλλογή , «Μεταπλάσματα» από τον εκδοτικό οίκο Σαιξπηρικόν.  Μέσα από μία χαλαρή, φιλική κουβέντα, είχαμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε καλύτερα τον κόσμο της Χαλκιδέας ποιήτριας, έναν κόσμο όπου η φαντασία και η πραγματικότητα είναι ένα και η κβαντική φυσική συνενώνεται με τη μαγεία του έρωτα και της επιθυμίας.

Ηalkida.gr: Πριν λίγο καιρό κυκλοφόρησε η δεύτερη ποιητική σου συλλογή με τίτλο «Μεταπλάσματα». Ποια είναι η ανταπόκριση του κόσμου σε αυτή;

Μαργαρίτα Παπαγεωργίου: Ο κόσμος ανταποκρίνεται θετικά. Βλέπω ότι αρέσει. Όμως διαπιστώνω ότι είναι διστακτικοί να κάνουν ανάλυση και ανάπτυξη των ποιημάτων.

Η.gr: Είναι, δηλαδή, διστακτικοί να αναλύσουν αυτό που λέμε «τι θέλει να πει ο ποιητής»;

Μ.Π.: Ναι. Αυτό είναι, όμως, που περιμένεις όταν εκδίδεις ένα βιβλίο: ανταπόκριση από τη μία του απλού αναγνώστη, αν του αρέσει, και αν τον προσεγγίζει από την άλλη. Βλέπω, λοιπόν, ότι το βιβλίο αρέσει, γοητεύει, αν θέλεις σε κάποια σημεία, αλλά… δεν καταλαβαίνουν εύκολα «τι θέλει να πει ο ποιητής»! (γέλια)

Η.gr: Είσαι τόσο σκοτεινή προσωπικότητα, ώστε δεν μπορεί κάποιος να καταλάβει το βαθύτερο είναι σου μέσα από τα ποιήματά σου;

Μ.Π.: Να σου πω… Θα έλεγα ότι είμαι και τα δύο. Ενώ είμαι προσεγγίσιμος άνθρωπος, χαμογελαστός, κάνω εύκολα φιλίες, όταν γράφω, βλέπω ότι είναι δύσκολο να προσεγγίσει κάποιος την ουσία μου. Εσύ που τα διάβασες τι λες;

Η.gr: Αυτό που είδα είναι ότι έχεις ένα τελείως διαφορετικό ύφος από την προηγούμενη συλλογή σου («Αλίπλοος ουρανός», εκδ. Γαβρηιλίδης).

Μ.Π.: Και η επόμενη θα είναι πάλι διαφορετική…

Η.gr: Χαμαιλέοντας…

Μ.Π.: Μ΄ αρέσει. Μ΄ αρέσει να ψάχνω, να κινούμαι σε πάρα πολλούς τομείς, γιατί πιστεύω, όπως και πάρα πολλοί άλλοι άνθρωποι, ότι έχουμε μέσα μας πολλούς κόσμους, άρα και πολλούς τρόπους έκφρασης. Σε αυτήν τη συλλογή συνειδητά κινούμαι με πολλούς εκφραστικούς τρόπους και σε πάρα πολλά θέματα.

Η.gr: Αυτό ακριβώς διαπίστωσα κατά την ανάγνωση. Με μια πρώτη προσέγγιση θα ’λεγε κάποιος ότι είναι χωρισμένη σε 3 τομείς.

Μ.Π.: Σε πολλούς θα ‘λεγα. Δεν μπορείς να πεις ότι μ’ ενδιαφέρει μόνο ο έρωτας, μόνο ο θάνατος, μόνο η πολιτική ή μόνο το πάθος ή η κοινωνία. Είναι όλα αυτά μαζί, από κοινού. Γι’ αυτό εμφανίζω συνεχώς το fractal και την κβαντική φυσική. Ο άνθρωπος, κατά την άποψή μου, είναι ένα fractal. Κινείται όπως τα φωτόνια, που μπαίνουν και βγαίνουν συνεχώς σε έναν πυρήνα, έτσι κι αυτός κινείται σε όλους τους τομείς. Γι’ αυτό και μπλέκω απροσδόκητα και αντιφατικά μεταξύ τους πράγματα, πχ. την φυσική με τον έρωτα.

Η.gr: Πρόλαβες την επόμενη ερώτηση. Διαβάζοντας τη συλλογή πρόσεξα ότι έχεις μπλέξει έννοιες φυσικής, μαθηματικούς τύπους, βιολογία, «θετικές επιστήμες» με την ποίηση.

Μ.Π.: Και με τον έρωτα… Έτσι είναι. Πρώτα απ’ όλα να πω ότι με γοητεύει η φυσική.

Η.gr: Παρότι φιλόλογος…

Μ.Π.: Παρότι φιλόλογος. Ίσως, γιατί η φυσική είναι μια άλλη προσπάθεια προσέγγισης και γνώσης της πραγματικότητας. Θα μπορούσες, κατά μία έννοια, να πεις ότι και η ποίηση είναι μια προσπάθεια προσέγγισης της πραγματικότητας μέσω άλλων δρόμων.

Η.gr:  Άρα προσεγγίζεις την πραγματικότητα και όχι τη, φαντασία, την ψυχή ή κάτι απροσδιόριστο μέσα από την ποίησή σου.

Μ.Π.:  Κι αυτά όλα μαζί είναι για μένα. Εδώ θα μιλήσω για τον Lacan (Αναφέρεται στον Γάλλο ψυχαναλυτή Jacques Marie Émile Lacan), από τον οποίον έχω επηρεαστεί πολύ.

Η.gr:  Έχεις πολλές αναφορές σε αυτόν.

Μ.Π.:  Ακριβώς, τόσο στο σημείο την επιθυμίας, στο αντικείμενο «α» που το βλέπουμε και στο εξώφυλλο του βιβλίου, όσο και ως το πώς η φαντασία είναι δεμένη με την πραγματικότητα, με την επιθυμία και με την ψευδαίσθηση. Όλα είναι δεμένα, ένας κόμβος, ένας πορθμός, όπως ο δικός μας. Αγγίζονται. Όλα είναι κύκλοι που αγγίζονται -πάλι μπαίνουμε στο fractal! Η γνώση, η ευφυΐα, η νοημοσύνη ακουμπούν τη φαντασία που ακουμπάει την πραγματικότητα.

Η.gr:  Οπότε η φαντασία δεν είναι διέξοδος, αποφυγή ή διαφυγή από την πραγματικότητα αλλά είναι αλληλένδετη μαζί της.

Μ.Π.:  Βέβαια! Γιατί οποιαδήποτε φαντασία ή φαντασίωση έχουμε πάντα συνδέεται με την πραγματικότητα και την επιθυμία. Π.χ., όπως λέει και ο Lacan, όταν έχεις απέναντί σου το αντικείμενο της επιθυμίας σου, το σκοτεινό αντικείμενο του πάθους σου – όχι απαραίτητα έναν άνθρωπο αλλά οτιδήποτε αναζητάς βαθύτερα – το ερωτεύεσαι, το αποζητάς, το αναζητάς. Σε αυτό αντικατοπτρίζεσαι. Αυτό που επιθυμείς από τον άλλον, έστω ότι είναι άνθρωπος, είναι ένα μέρος του εαυτού σου και δεν τον βλέπεις καθαρά. Άρα η επιθυμία συσχετίζεται με την ψευδαίσθηση αλλά, οπωσδήποτε και με την πραγματικότητα αυτού του ανθρώπου. Είναι αλληλένδετα, λοιπόν. Όμως, κάποια στιγμή αυτό το πράγμα το συνειδητοποιείς και απογοητεύεσαι. Θα ’λεγε έτσι κάποιος «είναι μάταιο να επιθυμήσω, να ερωτευτώ στη ζωή μου;»

Η.gr:  Είναι placebo;

Μ.Π.:  Είναι placebo; Ας πούμε ότι είναι έτσι. Δεν υπάρχει πιο μεγάλη κινητήρια δύναμη από τον έρωτα και την επιθυμία, για να μπορέσει κάποιος να πλάσει, να κυνηγήσει κάτι με ζήλο. Είναι σαν να κυνηγάς με ενθουσιασμό και δυναμισμό μία ουτοπία. Δεν θα την κατακτήσεις, ποτέ δεν θα φτάσεις το τέλειο, όμως τι δρόμο θα διανύσεις! Θα τον διένυες αυτόν τον δρόμο, που σημαίνει νέες καταστάσεις, κοινωνία, κόσμος, να βρεις τον εαυτό σου, τον άλλον, αν δεν είχες την επιθυμία; Αν δεν έχουμε διάθεση ή βαριόμαστε αυτό που κάνουμε δεν πρόκειται να κάνουμε τίποτα πρωτοποριακό. Δεν πρόκειται να πλάσουμε έναν καινούριο κόσμο.

               «Μεταπλάσματα»… να πλάσουμε έναν κόσμο μετά από αυτόν εδώ, έναν κόσμο που βρίσκεται στο μάτι του «α». Είναι σαν να λέω «ερωτευτείτε τη ζωή, τον κόσμο, την πατρίδα μας.  Το κλειδί για έναν καλύτερο κόσμο είναι η επιθυμία. Ερωτευτείτε τον τόπο μας να κάνουμε μια καινούργια κοινωνία. Μόνο αν έχω την επιθυμία, θα κινητοποιηθώ όσο κι αν ξέρω ότι η επιθυμία είναι ψευδαισθητική. Δεν θα με πειράξει.

Η.gr:  Είναι το εφαλτήριο;

Μ.Π.:  Είναι. Μόνο αυτό γεννάει, γι’ αυτό και τα ποιήματά μου έχουν μέσα πολλά σύμβολα της φύσης και του σώματος. Εξ’ ου και ο Εμπειρίκος…

Η.gr:  Τον οποίον αναφέρεις και στις πρώτες σελίδες του βιβλίου αλλά και μέσα στα ποιήματα με την Ενδοχώρα και την Ουτοπία. Παίζεις με τις λέξεις αυτές.

Μ.Π.:  Όπως και με τη διάθεση για έναν νέο κόσμο, που αποτελεί την προκήρυξη του Εμπειρίκου.

Η.gr:  Κι αυτός δεν θεωρούσε τον έρωτα δύναμη;

Μ.Π.:  Ναι, και ήταν και ψυχαναλυτής, όπως και εγώ έχω, αντίστοιχα, επηρεαστεί από τον Lacan.

Η.gr:  Οπότε… μετα –πλάσ – ματ –α: Το «α» της επιθυμίας του Lacan…«ματ» το βλέμμα, η οπτική;

Μ.Π.:  Ο τρόπος να βλέπεις, το βλέμμα σου απέναντι στον κόσμο.  Η επιθυμία είναι βλεμματική. Βλέπω το αντικείμενο της επιθυμίας μου, στο οποίο μέσα είμαι και εγώ.

Η.gr:  «Πλασ»; Ο κόσμος; Η πλάση; Να πλάσω;

Μ.Π.:  Η πλάση μετά, πώς θα πλάσουμε το μέλλον.

Η.gr:  Να γυρίσουμε λίγο στην πολυπλοκότητα και το πολυσύνθετο;

Μ.Π.:  Για μένα έχει να κάνει με τη γλώσσα, γι’ αυτό και μπλέκω την κβαντική φυσική, η οποία θεωρείται η σύγχρονη επιστημονική θεωρία προσέγγισης και ανάλυσης της πραγματικότητας, του πιο μικρού και του πιο μεγάλου ταυτόχρονα. Τα μαθηματικά, οι λέξεις, η μουσική είναι όλα προσεγγίσεις της πραγματικότητας που λένε το ίδιο πράγμα με άλλη διάλεκτο. Γιατί η ανθρωπότητα, ο άνθρωπος ως σώμα, είναι ένα και μπορεί να φτάσει τη γνώση, ν’ αγγίξει τη νοημοσύνη με ένα μυαλό – έτσι είμαστε κατασκευασμένοι. Έλεγε ο Προυστ (αναφορά στον Γάλλο συγγραφέα Μαρσέλ Προυστ) ότι αν ζούσαμε σε άλλον πλανήτη, άλλη γνώση θα είχαμε. Οπότε εμείς που είμαστε εδώ, όποιον τρόπο κι αν διαλέξουμε, όποια επιστήμη, από όποιον δρόμο κι αν πάμε, πάλι τα ίδια χωράφια θα διανύσουμε.

Η.gr:  Απλά θα μιλήσουμε με άλλα σύμβολα;

Μ.Π.:  Κάθε επιστήμη έχει άλλα σύμβολα όλα, όμως, είναι δρόμοι που συναντιούνται και μάλιστα στην ποίηση. Αυτό μ’ αρέσει στην ποίηση, ότι μπορείς να βάλεις λέξεις, σύμβολα όπου θα αγκαλιάζονται όλα. Αυτό είναι και που ουσιαστικά προτείνω στο νέο κόσμο που θα πλάσουμε: για να πάμε μπροστά να αποζητούμε τη διαφορετικότητα. Όλες τις απόψεις να τις προσεγγίζεις, και αυτές που θεωρούνται αναχρονιστικές αλλά και την νέα γενιά. Όλα μαζί περιπλέκονται και δίνουν στοιχεία για να πλάσεις το νέο. Δεν πρέπει να αρνηθούμε τίποτα, απ’ όλα να πάρουμε τρόπους και προοπτικές.

Η.gr:  Ένα άλλο κομμάτι που είναι έντονο στη συλλογή σου είναι το νερό.

Μ.Π.:  Ήταν και στην προηγούμενη. Δεν μου είναι εύκολο ν φύγω.

Η.gr:  Εδώ, όμως, βλέπω μια διαφορετική προσέγγιση. Στην προηγούμενη το νερό ήταν ταξίδι, το μέσο να πάμε κάπου. Εδώ είναι ζωή, το μέσο να δημιουργήσουμε.

Μ.Π.:  Τώρα που το λες, κάποια στιγμή σκεφτόμουν ότι ο «Αλίπλοος ουρανός» ήταν ο ουρανός που καθρεφτίζεται στη θάλασσα ή βρίσκεται κάτω από αυτήν. Υπήρχε επιρροή από την πλατωνική θεωρία των ιδεών. Σε αυτή τη συλλογή βλέπω τη ζωή να περπατάει στο νερό. Σαν να προσγειώθηκα ή μάλλον να προσθαλασσώθηκα. Νομίζω ότι το νερό έχει γίνει σώμα. Πριν ήταν ή πάνω στον ουρανό ή στο βυθό. Εδώ σωματοποιήθηκε. Έγραψε μια φιλόλογος – ποιήτρια σε ένα σχόλιό της, και μου άρεσε πολύ, ότι η συλλογή έχει πολύ στιβαρό σώμα. Είναι ζωντανό το σώμα σε όλα τα ποιήματα και ως σεξουαλικότητα και ως σύμβολο.

                  Ποιητές και φιλόσοφοι έχουν πει κάτι, που και εγώ πιστεύω, ότι όλα γύρω μας, από τις διαπροσωπικές μας σχέσεις μέχρι την πολιτική, όλα τα νιώθουμε ως μέρη του σώματός μας. Τώρα που σου μιλάω σε βλέπω, σε αγγίζω, σε ακούω. Σε μία διαδήλωση είμαστε σώματα ο ένας δίπλα στον άλλον. Όταν κάθομαι μόνη στο σπίτι και γράφω, είμαι σώμα που κάθεται μόνο του και προσπαθεί να επικοινωνήσει με άλλα σώματα μέσω της γραφής. Όλα τα συναισθήματα περνάνε μέσα από το σώμα, τις αισθήσεις. Για μένα δεν υπάρχει δίπολο ψυχής – σώματος, εξάλλου δεν μ’ αρέσουν τα δίπολα. Θέλω όλα να ακουμπάνε. Πιστεύω ότι αυτό που λέμε σώμα είναι ταυτόχρονα και ψυχή και μυαλό. Ταυτόχρονα, όμως. Αυτό που νιώθω είναι αυτό που σκέφτομαι, αυτό που αισθάνομαι με τα αισθητήριά μου και αντίστροφα.

Η.gr:  Πώς εξηγείς, λοιπόν, ότι οι κοινωνίες μας έχουν αποκόψει τους δεσμούς της ψυχής με το σώμα; Ζούμε σε μία κοινωνία που είτε δεν νιώθουμε είτε προσπαθούμε αυτά που νιώθουμε να τα εκ-λογικεύσουμε είτε να τα εξω-λογικεύσουμε, έτσι δεν είναι;

 Μ.Π.:  Συμφωνώ. Η κοινωνία πιστεύει στα δίπολα και στις αντιθέσεις. Υπάρχουν σαφώς και οι αντίθετες απόψεις αλλά θεωρώ ότι αυτό είναι το κυρίαρχο. Εμμένουμε σε αυτά γιατί έτσι μάθαμε από την ιστορία μας. Οι έχθρες, τα μίση πάντα υπήρχαν. Φιλοσοφίες, θρησκείες που έχουν προσεγγίσει μόνον την ψυχή και έχουν παραγκωνίσει το σώμα ή νεότερες θεωρήσεις και ιδεολογήματα που κάνουν το αντίθετο και φέρνουν το ένα απέναντι στο άλλο.

Γι΄ αυτό κι εγώ συνειδητά μπλέκω, όταν γράφω, όλες τις τάσεις. Προτείνω να μην έχουμε δίπολα και να μην πιστεύουμε στους διαχωρισμούς, γιατί είναι ψεύτικοι. Είναι αυτό που λέμε ότι όλοι είμαστε άνθρωποι. Θεωρώ ψευδοπρόβλημα την αντίθεση. Πιστεύω πως η διάνοια είναι στενά συνδεδεμένη με ό,τι λέμε σώμα και ταυτόχρονα με ό,τι λέμε ψυχή. Δεν ξεχωρίζουν. Εξάλλου οι ψυχαναλυτές δεν μας λένε συχνά ότι σωματοποιείς το πρόβλημά σου; Πως το άγχος σου σωματοποιείται σε μια ασθένεια; Γιατί το σωματοποιείς; Επειδή είμαι σώμα και ό,τι έχω στο μυαλό μου και συσχετίζεται με τα συναισθήματά μου, εκφράζεται στο σώμα μου. Είναι μια ροή, ξεκινάει και απολήγει στο σώμα.

Η.gr:  Μιλάς για ροές. Πάλι το νερό;

Μ.Π.:  Νομίζω πως γι΄ αυτό μου αρέσει αυτό το σύμβολο, γιατί είναι το μόνο που μπορεί να εκφράσει αυτήν τη συνύπαρξη. Είναι το ρεύμα που μπορεί να κινηθεί μπρος πίσω και να κάνει τον κύκλο, που τελικά είναι ο κύκλος της ζωής.  Είναι αυτή η κίνηση…

 

Η.gr:  Πάνω σε αυτό, γράφεις σε ένα σημείο ότι «εμείς τα παιδιά της παλίρροιας δεν μπορούμε να κάνουμε αλλιώς, επιστρέφουμε για να φύγουμε ξανά και ξανά» (από το ποίημα «Το υστερόγραφο που δε σου έστειλα»)…

Μ.Π.:  Είμαι σίγουρα επηρεασμένη από τη Χαλκίδα. Μ’ αρέσουν τόσο πολύ αυτά τα σύμβολά της. Βγαίνω να πάω βόλτα ή στο σχολείο κάθε μέρα και βλέπω την παλίρροια και τα νερά αλλαγμένα. Αυτό το πράγμα με έχει πολλές φορές ταξιδέψει, το ΄χω δει ως σύμβολο. Μοιάζει σαν να κυνηγάω την ουτοπία, παθαίνω διάψευση, ματαίωση αλλά γυρνάω πίσω ξανά και ξαναπροχωράω. Η ματαίωση και η απογοήτευση είναι δεδομένα αλλά δεν θα τα θεωρήσω ως κάτι που θα με καταθλίψει. Θα τα θεωρήσω μέρος της ζωής.

Η.gr:  Και τα παιδιά της παλίρροιας;

Μ.Π.:  Είναι τα παιδιά που ερωτεύονται τον κόσμο, τα πράγματα, τη ζωή. Αφού ερωτεύεσαι θα απογοητευτείς, θα κλάψεις, θα γίνεις το σκοτεινό μέρος και πάλι θα πάρεις φωτιά και θα προχωρήσεις. Μόνο η παλίρροια μπορεί να εκφράσει αυτή τη δύναμη και τη συνεχόμενη επιθυμία.

Η.gr:  Αν, λοιπόν, με μία λέξη θα έπρεπε να βάλεις μια, ας την πούμε, ταμπέλα στην Μαργαρίτα, θα ήταν παλίρροια;

Μ.Π.:  Ναι, θα μπορούσε να ειπωθεί ότι είμαι ένα παιδί της παλίρροιας. Δεν μπορούμε να κάνουμε αλλιώς (γέλια). Βλέπω κάθε πανσέληνο πώς φουσκώνουν τα νερά – μα τι ποιητική εικόνα είναι αυτή! Τι μου λέτε για φυσικές επιστήμες! – βλέπω πώς το γήινο μέρος με το νερό προσπαθεί να πιάσει τον ουρανό και το υδάτινο υπερχειλίζει …κι έπειτα, καθώς χάνεται το φεγγάρι, επανέρχεται η γη.

Η.gr:  Αυτή είναι και η γέννα;

Μ.Π.: Αυτή είναι και η γέννηση. Φουσκώνεις από επιθυμία και γεννάς καινούργια πλάσματα.

Η.gr:  Στη συλλογή σου μέσα εμπλέκεται και η Τεχνητή Νοημοσύνη;

Μ.Π.: Μου αρέσει η Τεχνητή Νοημοσύνη σαν έννοια του ανθρώπου, νόηση και σώμα. Είναι ένα από τα νέα πλάσματα του σήμερα και πλέον τίθενται κι εκεί ζητήματα. Δεν είμαι υπέρ δεν είμαι και κατά. Είμαι πάντα στο κατώφλι. Μ’ αρέσει να είμαι στο κατώφλι, γι’ αυτό και το αναφέρω συχνά. Είναι ένα σημείο σύγκλισης, συνάντησης, θα μπορούσε, όμως, να είναι και τοίχος.

Η.gr:  Και η πύλη; Γιατί έχω την αίσθηση ότι με εντελώς διαφορετικό τρόπο αναφέρεσαι στα ποιήματά σου στο κατώφλι απ’ ό,τι στην πύλη.

Μ.Π.: Πού το πρόσεξες αυτό; (γέλια) Έχεις δίκιο. Το κατώφλι είναι κάτι μικρό, ευαίσθητων αποχρώσεων και προσεγγίσεων. Η πύλη είναι μεγαλοπρεπής, τεράστια, φωνάζει, είναι κατασπάραγμα. Δίνει την αίσθηση του επίσημου του τυπικού. Προτιμώ τα κατώφλια που μοιάζουν με σημεία, μυστικά όπου προσεγγίζονται αγγίγματα και ψιθυρίζουν.

Η.gr:  Στη συλλογή σου έχεις τρία ποιήματα αφιερωμένα στα παιδιά. Ένα στον γιο σου («Ο έφηβος του έκτου ορόφου»), ένα στην κόρη σου («Η γεωμετρία είναι γένος θηλυκού») και ένα στα παιδιά του σχολείου («Πλωτές τάξεις). Μίλησέ μας για τη σχέση σου με τους εφήβους.

Μ.Π.: Δεν θα μπορούσα να μιλήσω για μεταπλάσματα, αν δεν απευθυνόμουν, αν δεν προσφωνούσα τη νέα γενιά και κυρίως τους εφήβους. Ίσως γιατί στους εφήβους είναι όλα πολύ έντονα. Έχουν έντονη την επιθυμία είτε με τις ορμόνες τους που βρίσκονται σε έξαρση, είτε που ψάχνονται ερωτικά ή θέλουν να εξερευνήσουν τα πάντα, να βρουν σε τι κόσμο θα ζήσουν. Συμπάσχω, συμπονώ και αγαπώ πολύ αυτήν την ηλικία. Είναι εύπλαστη. Αναζητά παντού πρότυπα, απογοητεύεται αλλά εξακολουθεί να αναζητά και να αγαπά τη ζωή.

Η.gr:  Είναι οι πιο γνήσιοι εκφραστές της παλίρροιας;

Μ.Π.: Είναι τα κύματα που θα γίνουν η καινούργια θάλασσα, ο αυριανός μας κόσμος, τα νέα νερά που πρέπει να μπολιαστούν με τα παλιότερα. Εκεί είναι που λέω, όπως συζητούσαμε και πριν, ότι τα νέα και τα παλιά ρεύματα πρέπει να προσεγγίζονται, να ψάξουμε μαζί να βρούμε τα σημεία προσέγγισης, όπου υπάρχουν. Είμαι ευαίσθητη απέναντι στο ζήτημα αυτό, ίσως γιατί μέσα στα σχολεία ζω τις αναζητήσεις, τις ματαιώσεις, το κέφι τους, τα αισθάνομαι όλα αυτά και θέλω να τους μιλάω μέσα από τα ποιήματά μου.

Η.gr:  Προσπαθείς να γίνεις η φωνή τους;

Μ.Π.: Έτσι νομίζω. Κάποιες φορές γίνομαι το αντηχείο τους. Αισθάνομαι ότι τα παιδιά είναι ενέργεια, κύμα και πολλές φορές δεν αντέχουν τα ίδια αυτήν την ενέργειά τους, δεν ξέρουν τι να την κάνουν. Τότε νιώθω πως την εκλαμβάνω μέσα μου και την βγάζω με ποίηση. Ειδικά στις «Πλωτές τάξεις» το ένιωθα αυτό.

Η.gr:  Ωστόσο, δεν μοιάζεις να έχεις διάθεση προστασίας απέναντί τους ή να θέλεις να τους δικαιολογήσεις κάθε συμπεριφορά.

Μ.Π.: Τόσα χρόνια μέσα στην τάξη ή, ίσως, να είναι και ο χαρακτήρας μου έτσι, δεν ξέρω, όσο υπάρχει η τρυφερότητα απέναντί τους άλλο τόσο υπάρχει και η πραγματικότητα και ο ρεαλισμός. Είμαι ταυτόχρονα και κοντά τους και μακριά τους, γιατί κάποιες φορές, όταν είσαι πολύ μέσα στα πράγματα δεν μπορείς να δεις καθαρά. Πρέπει να βγεις έξω να τα κοιτάξεις – πάλι το βλέμμα του Lacan!

Η.gr:  Να αποστασιοποιείσαι, να γίνεσαι ουδέτερος παρατηρητής;

Μ.Π.: Κοίτα, ποτέ δεν μπορείς να είσαι εντελώς έξω από την κατάσταση. Είναι ένας κόμβος. Αλλά όσο μπορείς, να βγαίνεις έξω για να βλέπεις περισσότερες διασυνδέσεις και αναλογίες. Να βγαίνεις, να βλέπεις και να ξαναμπαίνεις…παλίρροια!

Η.gr:  Σε άλλο σημείο αναφέρεις το άλογο. Λες: «Μόνο ο άνθρωπος είναι ικανός για εκείνο το άλογο που θα καλπάσει με τη σαγήνη των ονομάτων  («Εγκυματισμός»). Άλλο ένα σύμβολο;

Μ.Π.: Το άλογο είναι μια άλλη μεγάλη υπόθεση. Σύμβολο ζωικότητας, ενστίκτου ή, αν θέλεις, το ζωικό μας ένστικτο που είναι ά-λογο, εκτός λογικής.

        Η σαγήνη των ονομάτων, τώρα, έχει να κάνει με το πώς σε όλα προσπαθούμε να δώσουμε ονόματα, να ορίσουμε, να καθορίσουμε. Οι ίδιες οι λέξεις είναι σύμβολα με τις οποίες η διάνοια, ταυτόχρονα με τη φαντασία, ορίζει τα πράγματα και τα τακτοποιεί. Κάθε φορά που δημιουργούμε μία νέα λέξη είναι σαν να επεκτείνουμε τα όρια της γνώσης. Η επιστήμη, η φιλοσοφία, ο πολιτισμός προχωρούν μέσω της λέξης. Παραδείγματος χάρη, τα κυβόργια που αναφέρω σε κάποιο σημείο («Σαλάχια, γοργόνες και ρομποτικά πλοία»), είναι τα cyborgs. Η τεχνολογία, η επιστήμη έφτιαξε τα ρομπότ. Δεν έπρεπε να τα ονομάσει κάπως; Είναι, λοιπόν, ένας συνδυασμός. Προχωράει η επιστήμη, φτιάχνει μία λέξη και πάνω στις λέξεις προχωράει μια νέα ιδέα, η οποία δημιουργεί νέες λέξεις. Είναι αυτό που λέει και ο Widgestein (αναφορά στον αυστριακό φιλόσοφο Ludwig Widgestein), πως τα όρια του μυαλού είναι τα όρια της γλώσσας και τα όρια της γλώσσας τα όρια του μυαλού μας. Άρα η γλώσσα επεκτείνει τη νόηση και αντίστροφα.

Η.gr:  Και κάπως έτσι προχωράει ο κόσμος μετα – πλάθοντας το καθετί.

          Είπες πριν ότι γράφεις με διάφορους τρόπους. Ξεφυλλίζοντας το βιβλίο σου, και πριν διαβάσω, παρατήρησα ότι έναν διαφορετικό «οπτικό» τρόπο γραφής στις «Συχνότητες», τις οποίες ο καθένας μπορεί να διαβάσει όπως θέλει. 

Μ.Π.: Είναι το αγαπημένο μου και δεν διαβάζεται με έναν τρόπο δυνατά. Μοιάζει με τις συχνότητες (τον όρο frequencies είχα στο μυαλό μου) που έρχονται από το ραδιόφωνο ή έναν ασύρματο, μπλέκονται η μία με την άλλη και άλλοτε τις ακούς καθαρά, άλλοτε όχι. Αυτό ήθελα να εκφράσω: τα μηνύματα που έρχονται κατά κύματα και άλλοτε τα ερμηνεύεις άλλοτε τα χάνεις, όπως η προσπάθεια να κατανοήσεις τον κόσμο. Ένα ποίημα που θα μπορούσες να το δεις ως καθαρά ερωτικό, χωρίς όμως να είναι.

Η.gr:  Πολλά ποιήματα της συλλογής είναι, ωστόσο, έτσι, διφορούμενα.

Μ.Π.: Ναι. Το συγκεκριμένο που συζητάμε μπορώ να σου εξηγήσω πολλούς λόγους για το οποίο θα θεωρούταν πολιτικό και μόνο. Αλλά δεν είναι έτσι, γιατί για μένα τίποτα δεν είναι καθαρό, όλα είναι μπλεγμένα μεταξύ τους.

Η.gr:  Όλα είναι συμβολισμοί διαφόρων πραγμάτων, όπου πάντα κυριαρχεί το «α» της επιθυμίας;

Μ.Π.: Εννοείται.. Είναι οι συχνότητες των επιθυμιών σου που σε τυφλώνουν, αν και δεν σε τυφλώνουν στ’ αλήθεια.

Η.gr:  Σου δίνουν μόνο μια άλλη οπτική;

Μ.Π.: Μία διαφορετική οπτική που μπορεί να είναι ψεύτικη αλλά, όμως, μόνο αυτή σε πάει. Λέμε «με τύφλωσε η επιθυμία μου». Ξέρω ότι είναι κάτι που εγώ έπλασα στο μυαλό μου – όλοι το ξέρουν –  και πως μέχρι ένα σημείο θα με πάει. Όμως αυτό είναι η επιθυμία και ο έρωτας για το καθετί.

Η.gr:  Μ΄ αρέσει που προσεγγίζεις τον έρωτα από μια ολιστική άποψη.

Μ.Π.: Έχει πέσει τόση απογοήτευση που αυτό έχουμε ανάγκη: να ερωτευτούμε τη δουλειά, τον άλλον άνθρωπο, τα πάντα…

Η.gr:  Να βρούμε επιθυμίες;

Μ.Π.: Κάθε είδους επιθυμίες. Κάποιοι διαγράφουν, για παράδειγμα τις σωματικές επιθυμίες. «Δεν κάνει, δεν πρέπει». Γιατί; Όλα μυαλό είναι. Ο Θεός, η φύση, όποιος θέλεις, έτσι μας έχει πλάσει. Αν απορρίψω ένα μέρος του εαυτού μου είναι σαν να κόβω ένα μέλος μου. «Μισερεύω»…Πώς θα μπορέσω να περπατήσω; Δεν θα μπορέσω να ζήσω.

Η.gr:  Το επόμενο αντικείμενο «α» της Μαργαρίτας;

Μ.Π.: Υπάρχουν πολλά και διάφορα αλλά περιμένω αυτό που θα με απογειώσει.

Η.gr:  Τον μεγάλο έρωτα;

Μ.Π.: Εκείνο που θα με εκτινάξει θα το αρπάξω και θα το πάω. Σίγουρα, όμως, θα είναι κάτι διαφορετικό από τα προηγούμενα.

Η.gr:  Προς το παρόν να περιμένουμε κάποια παρουσίαση των «Μεταπλασμάτων» στην πόλη μας;

Μ.Π.: Προς το καλοκαίρι θα γίνει στην Χαλκίδα κάποια παρουσίαση. Νομίζω ότι του πάει κιόλας. Στα τέλη Μαρτίου θα υπάρξει στη Θεσσαλονίκη, κοντά στο σπίτι του, στον εκδοτικό του οίκο.

Η.gr:  Και μία τελευταία ερώτηση. Πόσο δύσκολο είναι στην Ελλάδα του σήμερα, της κρίσης και της α-παιδείας, όπως μας κατηγορούν πολλοί, ένας νέος συγγραφέας, ποιητής, λογοτέχνης και βγει και να επιβιώσει; Πόσο εύκολη ή δύσκολη είναι η εκδοτική πραγματικότητα;

Μ.Π.: Να βγάλεις χρήματα ή να πληρώσεις το βιβλίο σου από τις πωλήσεις, αυτό, δυστυχώς, είναι ανέκδοτο στην Ελλάδα του σήμερα. Θα πρέπει να έχεις στην άκρη ένα ποσό, μικρότερο ή μεγαλύτερο, για να κάνεις μια έκδοση. Πιστεύω ότι όποιος το κάνει είναι από βαθιά επιθυμία και προσωπική ανάγκη.

             Η ποίηση, ωστόσο, έχει το κοινό της, όσο κι αν πολλοί λένε ότι είναι δύσκολη ή ότι δεν μπορούν να διαβάσουν γιατί τους τρομάζει. Νομίζω ότι είναι πιο γοητευτική, σαγηνεύει ακόμη και τον αναγνώστη που θεωρεί ότι δεν την καταλαβαίνει.

Η.gr:  Είναι η δύναμη της λέξης από μόνη της;

Μ.Π.: Συμπυκνωμένη δύναμη και μαγεία…Θα σου πω ένα παράδειγμα: Ήμουν στο κομμωτήριο και συζητούσαμε για την ποίηση, για το βιβλίο μου και μου λέει η κομμώτρια. «Μπορεί να μην πολυκαταλαβαίνω την ποίηση αλλά μου αρέσει πάρα πολύ. Γιατί η ποίηση είναι ένας στίχος που τον παίρνεις, τον βάζεις στην τσέπη σου και κάθε φορά που θέλεις τον βγάζεις, τον σκέφτεσαι και τον κοιτάς». Μου άρεσε αυτό. Η ποίηση είναι κάτι τόσο συμπυκνωμένο που δεν χρειάζεται να σε αγγίξει ή να καταλάβεις ορθολογιστικά όλο το βιβλίο. Φτάνει ένας στίχος να ακουμπήσει μια χορδή και έχει κάνει τη δουλειά της.

Η.gr:  Αυτή είναι και η δύναμη του βιβλίου σου. Γιατί έχει δύναμη το βιβλίο ακόμη κι αν δεν καταλαβαίνουν όλοι τι θέλει να πει ο ποιητή. Μέσα από τη δύναμη των λέξεών του, ίσως, βρουν τι θέλει να πει η ίδια τους η ψυχή.

Μ.Π.: Αυτό είναι και η ουσία του θέματος. Εκφράζοντας την ψυχή σου να βρει ο άλλος κάτι δικό του να εκφράσει. Να γίνεσαι αντηχείο…

Η.gr:  Να προσλαμβάνεις, λοιπόν, τις συχνότητες του άλλου και να τις εκπέμπεις. Σε ευχαριστούμε πολύ, Μαργαρίτα, για την περιεκτική μας κουβέντα και περιμένουμε την παρουσίαση στη Χαλκίδα.

Μ.Π.: Ευχαριστώ κι εγώ πολύ.

 

Η Μαργαρίτα Παπαγεωργίου γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Έχει τελειώσει τη Φιλοσοφική σχολή Αθηνών και τα τελευταία είκοσι χρόνια διδάσκει στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση και ασχολείται με μεταφράσεις αγγλόφωνης ποίησης και δημιουργικές δραστηριότητες σχετικές με τη συγγραφή. Τα «Μεταπλάσματα» είναι η δεύτερη ποιητική συλλογή που εκδίδει.

Σχόλια

comments