Για την παράσταση “Ιφιγένεια στη χώρα Των ταύρων” του Θεάτρου Χαλκίδας

γράφει η Μαργαρίτα Παπαγεωργίου

 

“Απ’ τα πρώτα μου χρόνια,

πολύ πιο πριν απ’ την Αυλίδα, ένιωθα πάντα

πως μου ’χαν δέσει τα μάτια μ’ ένα ξένο μαντίλι,

πως μ’ είχαν μεταμφιέσει —δεν ήξερα σε τί— πιθανόν σε άγγελο

ή ελάφι ή πεταλούδα — δεν ήξερα· μόνον

που ’νιωθα πλάι στους ώμους μου να ’χουν κολλήσει (όχι κρεμάσει)

ίσως ένα πανέρι με χάρτινα, ολόλευκο λουλούδια

ή κάποιο πρόγραμμα θεάτρου, και θα ’πρεπε

να προχωρώ πισώπλατα για να το βλέπουν”

Με αυτό το μικρό απόσπασμα, από την «Επιστροφή της Ιφιγένειας» του Γιάννη Ρίτσου συνομιλεί, εμβόλιμα σε ένα σημείο, η παράσταση της τραγωδίας του Ευριπίδη «Η Ιφιγένεια στη χώρα των Ταύρων» στη δραματουργική επεξεργασία της από το Θέατρο Χαλκίδας σε σκηνοθεσία Γιάννη Κατσάνου.

Παρακολούθησα την παράσταση κι εγώ, μαζί με πολλούς άλλους θεατές που προσέρχονται τα Σαββατοκύριακα του Ιουλίου, στο θέατρο της Αυλιδείας Αρτέμιδος. Κατέβαινα από τον βαρύ σε μύθους και ιστορία, παρελθόν και παρόν, τόπο, και σκεφτόμουν πως πραγματικά η παράσταση αυτή, ενταγμένη μέσα στο bio-Μechanical festival, επέστρεφε την Ιφιγένεια στο σπίτι της, στην Αυλίδα.

Η παράσταση συνδιαλέγεται με το παρόν. Δε θα μπορούσε να ζωντανέψει καλύτερα ο μύθος της Ιφιγένειας του Ευριπίδη, παρά σ’ αυτόν τον πληγωμένο χώρο. Με το ανενεργό λατομείο κάτω από τη σκιά του κλειστού εργοστασίου του Τσιμεντάδικου από τη μια μεριά. Με τον μικρό ορμίσκο από όπου ξεκίνησαν με τη θυσία της Ιφιγένειας τα καράβια του μύθου για την Τροία από την άλλη. Με τον ερειπωμένο ναό της Αυλιδείας Αρτέμιδος που παραμένει πολλούς χρόνους σιωπηρός στην ερημιά του, τριακόσια μέτρα από το θέατρο.

Η σκηνοθεσία του Γιάννη Κατσάνου ευρηματική, σέβεται τον μύθο χωρίς να φοβάται να τον εφαρμόσει στη σύγχρονη εποχή με μικρά τεχνάσματα-εκπλήξεις στο θεατή. Άλλωστε, η γενικότερη θεματική του φεστιβάλ είναι «Αρχαίοι μύθοι στη μετα-βιομηχανική εποχή» και αυτό είναι που υπηρετεί, και πετυχαίνει, η συγκεριμένη παράσταση. Η δραματουργική επεξεργασία της παράστασης από τη Βάσω Λευκούδη, αλλά και πολλά άλλα στοιχεία της συμβάλλουν, δε θα πω απλά στην αναβίωση του μύθου, αλλά στο ζωντάνεμα της ίδιας της Ιφιγένειας του Ευριπίδη στον προ της θυσίας της τόπο, στην Αυλίδα.

Συντελεστές σ’ αυτό

• η μετάφραση του αρχαίου κειμένου από τον Γιώργο Ιωάννου σε μια καθημερινή γλώσσα που δε χάνει όμως, το ρυθμό του θεατρικού λόγου της τραγωδίας. Ιδιαίτερο στοιχείο ο υποτιτλισμός στα αγγλικά από την Ροζίνα Κολώνια που εμφανίζεται κατά τη διάρκεια της παράστασης πάνω στους βράχους του ανενεργού λατομείου
• η μουσική σύνθεση από τον Κώστα Κουρμπέτη, που εμπνεύστηκε από το μύθο, τον τόπο και τη σκηνοθεσία, δημιουργώντας το μέλος σε αντίστιξη με τον θεατρικό λόγο, τόσο ταιριαστά ενταγμένο στην τραγωδία που πιστεύεις ότι έτσι θα πρέπει να ήταν στην αρχαία εποχή της τραγωδίας. Οι μουσικοί παραβρίσκονται καθόλη τη διάρκεια δίπλα στη σκηνή του θεάτρου, παίζοντας τα όργανά τους, ενταγμένοι και αυτοί μέσα στην παράσταση, παραπέμποντας έτσι θα έλεγε κανείς, στην ουσιώδη παράμετρο της μουσικής και της εύρρυθμης κίνησης στο αρχαίο δράμα. Το μέλος, και γενικότερα ο μουσικός και ρυθμικός χρωματισμός του λόγου, δεν ήταν απλά ένα εξωτερικό στοιχείο που προσέδιδε “γεύση” στις αρχαίες παραστάσεις των τραγωδιών. Η μουσική ήταν δομικό στοιχείο της αρχαιοελληνικής τραγικής σημειολογίας· παρήγαγε νόημα, τόσο όσο και ο λόγος, όσο και η ὄψις (η οπτική διάσταση των πραγμάτων) όσο και η κίνηση.
• Ο Χορός, αποτελούμενος από 17 γυναίκες (ελληνίδες αιχμάλωτες στη χώρα των Ταύρων), υπηρετούν τίμια το ρόλο τους, με δυνατές, μελωδικές, εκφραστικές φωνές αλλά και με τις σύνθετες χορογραφίες της Αργυρώς Μαγκοπούλου και του Δημήτρη Λιαντοστάθη, εκτελούμενες έτσι ώστε να αποδίδουν το ρόλο του ενοποιημένου προσώπου του Χορού στην αρχαία Τραγωδία. Ο χορός αποτελεί οργανικό μέρος στο αρχαίο δράμα και να συμμετέχει σαν να είναι ένας από τους υποκριτές.  Σ’ αυτό συντείνουν και τα ομοιόμορφα κοστούμια των μελών του χορού που στην παράσταση αυτή, παραπέμπουν τόσο σε αρχαία ένδυση όσο και σε παραδοσιακές φορεσιές γυναικών. (Κοστούμια: Βάσω Λευκούδη, ραφή κοστουμιών: Μαριάνθη Σπύρου). Απλά, με τη διχρωμία και τα μακριά μανίκια τους, ενοποιούν στην κίνησή τους όλο το σύνολο του χορού. Σα να φέρνουν με τη ροή των κινήσεων και των φωνών τους, τον μύθο στο παρόν μπροστά στα μάτια των θεατών.
• Το σκηνικό της Μαίρης Μουρσελά δεσπόζει στο χώρο του λατομείου-θεάτρου, με τη μεταλλική, μεγάλη κατασκευή που παίρνει τη θέση της «σκηνής» του αρχαίου θεάτρου. Εκεί ταιριάζει να βρίσκεται στην εξορία της η Ιφιγένεια, εκεί και η απόμακρη εξουσία του Βασιλιά των Ταύρων, εκεί και η παρουσία της απο-μηχανής Θεάς Αθηνάς στο τέλος της τραγωδίας.
• Επιτυχημένοι και οι φωτισμοί-video από την Πένη Θεοδοσίου που βοηθούν στην αποκάλυψη σκηνών και πτυχών της ροής του μύθου κατά τη διάρκεια της παράστασης
• Η Μάρω Θεοδοσίου ως Ιφιγένεια αποδίδει πιστά με τη δυνατή νεανική φωνή και ερμηνεία της, το κορίτσι ηρωίδα αυτής της τραγωδίας του Ευριπίδη.
• Ο Ηλίας Τσώλης ως Ορέστης συνδιαλέγεται με ένταση, με τη δράση και το χώρο, υποστηριζόμενος σωστά από τον Σωτήρη Λιοπύρη ως Πυλάδη.
• Πετυχημένο πρόσωπο της παράστασης και ο Κώστας Ντεγιάννης ως Θόας, βασιλιάς των Ταύρων, με το παράξενο κοστούμι του ρόλου του (που παραπέμπει σε ανάλογους συνειρμούς), με τη δυνατή φωνή και την παρουσία του τοποθετημένα έτσι ώστε να αποδίδεται ο άξενος και τραχύς βασιλιάς.
• Στους δευτερεύοντες ρόλους, ο Γιώργος Ανδριώτης ως Βουκόλος, οι Νίκος Αγγελάκης και Μαρία Καράκωστα ως Αγγελιαφόροι και η Άννα Οταπασίδου ως Αθηνά, πλαισιώνουν αρμονικά την παράσταση προσφέροντας ο καθένας το προσωπικό του στοιχείο στο πετυχημένο σύνολο.
• Στην πραγματοποίηση και επιτυχία της παράστασης συνέβαλαν η Ειρήνη Καράβα στην Οργάνωση Παραγωγής, και άλλοι όπως αναγράφονται στη σχετική ιστοσελίδα του φεστιβάλ : http://bm-festival.com/ifigeneia-sti-xwra-twn-tayrwn/

 

Πετυχημένες σύγχρονες παραστάσεις αρχαίων τραγωδιών δεν γίνονται μόνο στην Επίδαυρο σε καλοκαιρινά φεστιβάλ. Και στην παράσταση αυτή του θεάτρου Χαλκίδας έχεις την αίσθηση ότι βλέπεις ζωντανή την Ιφιγένεια του μύθου και κουβεντιάζεις μαζί της. Κατηφορίζοντας από τον πολιτιστικό χώρο της Αυλιδείας Αρτέμιδος μετά την παράσταση, μού ήρθαν στο στόμα, σε παράφραση του τόπου, οι δύο τελευταίοι στίχοι από το ποίημα «Ιφιγένεια» της Ολυμπίας Καράγιωργα, Σε είδα χτες στην Αυλίδα , Ιφιγένεια, / Σε είδα μες στο δειλινό

 

Τελευταίες παραστάσεις της «Ιφιγένειας στη χώρα των Ταύρων» από το ΘΕΑΤΡΟ ΧΑΛΚΙΔΑΣ, πολιτιστικό χώρο της Αυλιδείας Αρτέμιδος, το Σάββατο 29/7, την Κυριακή 30/7 και την Δευτέρα 31/7 με ώρα έναρξης 20:30.

 

[Η Μαργαρίτα Παπαγεωργίου είναι φιλόλογος. Έχει εκδώσει την ποιητική συλλογή «Αλίπλοος Ουρανός», Γαβριηλίδης 2015. Ποιήματα, μεταφράσεις και κριτικές της έχουν δημοσιευτεί σε λογοτεχνικά περιοδικά.]

Σχόλια

comments