Η Παγκόσμια Ημέρα Επισιτισμού (16 Οκτωβρίου) και η Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη της Φτώχειας (17 Οκτωβρίου), δίνουν την ευκαιρία για την ανάδειξη δύο σημαντικών προβλημάτων που επηρεάζουν τη ζωή και την ευημερία των παιδιών.
Ο υποσιτισμός και η φτώχεια είναι φαινόμενα αλληλένδετα και οι προσπάθειες μείωσης του παιδικού υποσιτισμού στον κόσμο καταπολεμά ταυτόχρονα τη φτώχεια.
Πρόσφατη έκθεση της Ελληνικής Επιτροπής της UNICEF, έδειξε ότι περισσότερα από 439.000 παιδιά ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας. Επίσης το 37,1% και το 18,4% των φτωχών παιδιών, διαβιούν σε νοικοκυριά που δηλώνουν αντίστοιχα αδυναμία ικανοποιητικής θέρμανσης και ελλείψεις βασικών ανέσεων στο νοικοκυριό.
Φτώχεια και παιδί
Επί της ουσίας τα παιδιά εγγράφονται στις μετρήσεις της φτώχειας ως διαβιούντα σε νοικοκυριά που εμπίπτουν στην κατηγορία των φτωχών.
Το ποσοστό της παιδικής φτώχειας στην Ελλάδα είναι 23% ενώ αντίστοιχα για το σύνολο της Ευρώπης είναι 20,5%. Στην χαμηλότερη θέση είναι η Βουλγαρία με 26,8% και στην καλύτερη θέση η Δανία με 10,9% (Eurostat, 2010).
Οι ανήλικοι κάτω από το όριο της φτώχειας στην Ελλάδα υπολογίζονται σε 439.000 (Eurostat, 2010).
Φτωχά νοικοκυριά είναι το 20,1% του συνόλου. Το 33,4% των φτωχών νοικοκυριών είναι μονογονεϊκά.
Το 2010 το 28,7% των νοικοκυριών με παιδιά βρισκόντουσαν σε φτώχεια ή κοινωνικό αποκλεισμό. Ιδιαίτερα στα νοικοκυριά με παιδιά 12-17 ετών το ποσοστό εκτινάσσεται στο 34,7% (Eurostat).
Στις περισσότερες χώρες της Ε.Ε. τα ποσοστά της παιδικής φτώχειας αυξήθηκαν. Στις δύο μεγαλύτερες χώρες και οικονομίες της ευρωζώνης, τη Γαλλίας και τη Γερμανίας σημειώνουν τη μεγαλύτερη αύξηση.
Τα μονογονεϊκά νοικοκυριά επηρεάζονται περισσότερο από την φτώχεια.
Στην ίδια ομάδα των φτωχών νοικοκυριών με παιδιά, εμφανίζονται διαφορές, ανάλογα με την ηλικία του παιδιού. Στην ηλικία εκείνη, όπως η εφηβεία κατά την οποία η ψυχολογία, οι ανάγκες και οι ανησυχίες του παιδιού διευρύνονται, το φτωχό νοικοκυριό φαίνεται να πιέζεται περισσότερο να ανταπεξέλθει στην ικανοποίηση.
Συνθήκες διαβίωσης – κατοικίας
Μεταξύ των φτωχών νοικοκυριών με παιδιά, το 21,6% είναι οικονομικά αδύναμα για διατροφή με κοτόπουλο, κρέας, ψάρι ή λαχανικά ίσης θρεπτικής αξίας, το 37,1% δεν έχει ικανοποιητική θέρμανση, το 27,8% έχει υγρασία στους τοίχους ή σάπια κουφώματα και το 23,2% περιβαλλοντικό πρόβλημα (από βιομηχανίες και κυκλοφορία αυτοκινήτων).
Το 46,7% των ανηλίκων σε φτωχά νοικοκυριά αντιμετωπίζουν στενότητα χώρου στην κατοικία τους. Το ποσοστό εκτινάσσεται στο 51,6% στις ηλικίες 6-11 ετών.
Παιδική φτώχεια και Υγεία
Στα φτωχά παιδιά οι πιθανότητες να εκδηλωθούν προβλήματα υγείας είναι περισσότερες και συγκριτικά προς τα μη φτωχά είναι δυνατό να εμφανίσουν μεγαλύτερες υστερήσεις στην νοητική και κοινωνικο-συναισθηματική ανάπτυξη, ιδιαίτερα όταν η φτώχεια είναι μακροχρόνια.
Τα φτωχά παιδιά στην Ελλάδα έχουν περισσότερες πιθανότητες να υποσιτιστούν και να ταλαιπωρηθούν από την έλλειψη θέρμανσης ή την υγρασία στο σπίτι, από ότι τα μη φτωχά.
Σύμφωνα με στοιχεία ο θόρυβος και η στενότητα χώρου είναι δύο παράγοντες που αυξάνουν την πίεση και τo ψυχολογικό στρες στα παιδιά. Στην Ελλάδα σημειώνεται μεγαλύτερη στενότητα χώρου στη κατοικία συγκριτικά με την υπόλοιπη Ευρώπη.
Παιδική φτώχεια και εκπαίδευση – απασχόληση
Το χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης αποτελεί έναν παράγοντα που προκαλεί και αναπαράγει τη φτώχεια. Οι φτωχοί στην Ελλάδα εμφανίζουν ιδιαίτερα χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης συγκριτικά με τον υπόλοιπο πληθυσμό.
Η χαμηλή ένταση απασχόλησης πλήττει σε μεγαλύτερο βαθμό τα παιδιά που ζουν σε φτωχά μονογονεϊκά νοικοκυριά και στις εισοδηματικά ασθενέστερες φτωχές ομάδες (μικρότερο του 50% και του 40% του μέσου διαθέσιμου εισοδήματος).
Η Ελλάδα έχει το υψηλότερο ποσοστό των φτωχών εργαζομένων (13,8%) στην Ευρωζώνη(8.2%) και δεύτερο στην Ευρωπαϊκή Ένωση (8.5%), στοιχείο που υποδηλώνει, ότι το εισόδημα από την εργασία δεν εξασφαλίζει και την έξοδο από την φτώχεια.
Είναι χαρακτηριστικό ότι το 81,5% των φτωχών νοικοκυριών με παιδιά έχουν αδυναμία πληρωμής μιας εβδομάδας διακοπών (Eurostat, 2010).
Στα νοικοκυριά με παιδιά έως 16 ετών το 16,8% του εισοδήματος πηγαίνει στα είδη διατροφής, το 13% στις μεταφορές, το 10,4% στη στέγαση, ύδρευση κ.λπ. της κατοικίας, το 6,1% σε αναψυχή πολιτισμό και το 5,9% στην εκπαίδευση.
Φτώχεια και υποσιτισμός, μάστιγα για τα παιδιά του κόσμου
Οι ρίζες του υποσιτισμού βρίσκονται στη φτώχεια, την έλλειψη εκπαίδευσης και τις ανισότητες και χρειάζεται κάτι περισσότερο από την απλή παροχή τροφίμων για να καταπολεμηθεί. Τα στοιχεία είναι αδιάψευστα:
Ο υποσιτισμός συντελεί σε περισσότερους από το ένα τρίτο όλων των θανάτων παιδιών κάτω των πέντε ετών. Πάνω από το ένα τρίτο των παιδιών που πεθαίνουν από πνευμονία, διάρροια και άλλες ασθένειες θα μπορούσαν να είχαν επιβιώσει αν δεν ήταν υποσιτισμένα.
Περίπου το 40% των παιδιών στον αναπτυσσόμενο κόσμο – πάνω από μισό δισεκατομμύριο παιδιά – αγωνίζονται να επιβιώσουν με λιγότερο από 1 δολάριο την ημέρα.
Τα παιδιά που επιβιώνουν από υποσιτισμό συχνά έχουν ασθενή υγεία σε όλη τη ζωή τους και μειωμένες νοητικές ικανότητες που περιορίζουν τη δυνατότητά τους να πάνε σχολείο και να κερδίσουν όταν μεγαλώσουν ένα αξιοπρεπές εισόδημα. Έτσι παγιδεύονται σε ένα φαύλο κύκλο ασθενικής υγείας και φτώχειας από γενιά σε γενιά.
Η εξάλειψη της ακραίας φτώχειας και πείνας αποτελούν κορυφαία παγκόσμια προτεραιότητα.
πηγή: Ελληνική Εθνική Επιτροπή Unicef